Positie Fries verbeteren door efficiëntere samenwerking Rijk en Europa

01/12/2018

Het Rijk zou met de Raad van Europa in gesprek moeten treden om efficiënter te rapporteren over het Europees Handvest voor Regionale of Minderheidstalen. Momenteel doen zich structurele problemen voor bij de rapportagecyclus, en dat werkt nadelig voor het Fries. Dit blijkt uit onderzoek dat DINGtiid, het rijksadviesorgaan voor de Friese taal, heeft laten uitvoeren door Mercator Europees Kenniscentrum voor Meertaligheid en Taalleren.

Het onderzoek is uitgezet naar aanleiding van de vraag van de Provinsje Fryslân welke lessen getrokken kunnen worden uit de vijf rapportagecycli die sinds 1996 hebben plaatsgevonden in het kader van het Europees Handvest. Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft het rapport op vrijdag 30 november in Leeuwarden in ontvangst genomen.

Aanbevelingen

Mercator Kenniscentrum heeft gekeken naar de implementatie van de aanbevelingen voor het Fries die het Comité van Experts (COMEX) aan Nederland heeft gedaan sinds de ratificatie van het Europees Handvest in 1996. In het rapport staat een tabel die aangeeft waar volgens de COMEX de implementatie (nog) niet afdoende is doorgevoerd. Een korte blik op het overzicht leert dat er bij een aantal bepalingen sprake is van structureel verschillende opvattingen.

Naar aanleiding van observaties en aanbevelingen in het rapport heeft DINGtiid een aantal adviezen gedaan aan het Rijk, maar ook aan de Raad van Europa en de Provinsje Fryslân. Deze adviezen zijn erop gericht om implementatie sneller en beter te laten plaatsvinden.

Adviezen

• Het zou goed zijn als het Rijk in gesprek treedt met de Raad van Europa om de driejaarlijkse Europese rapportagecyclus in lijn te brengen met de vierjaarlijkse beleidscyclus van meerdere lidstaten: als deze twee cycli samenvallen, zal de informatievoorziening beter zijn en de implementatie soepeler kunnen verlopen.
• De Raad van Europa is structureel kritisch over de wijze waarop het Rijk een aantal bepalingen uitvoert. Op zijn beurt wijst het Rijk op structurele problemen voor het implementeren van diezelfde bepalingen. Dit leidt tot een impasse, die nadelig is voor de Friese taal. Het Rijk zou deze impasse moeten bespreken met de Raad van Europa. De Provinsje Fryslân kan hierbij als Taalskipper een bemiddelende rol spelen.
• Om de implementatie te verbeteren zou het Rijk voorafgaand aan de periodieke rapportages aan de Raad van Europa één of meer werkbezoeken aan Fryslân moeten brengen, om zo in het veld uitvoerig te worden geïnformeerd over de stand van zaken, problemen en kansen met het Fries.
• DINGtiid adviseert Rijk en Provinsje Fryslân om in de komende jaren te inventariseren welke bepalingen uit het Europees Handvest volgens de Raad van Europa niet (voldoende) geïmplementeerd zijn, en uit te zoeken wat hiervoor de redenen zijn. Daarna zou vóór 2024, als weer een nieuwe BFTK-periode ingaat, moeten worden afgesproken hoe deze ‘problematische’ bepalingen in de BFTK dienen te worden geregeld.

De volledige adviesbrief aan de minister vind u hier.

Het volledige rapport is alleen in het Fries beschikbaar.

Een Nederlandstalige samenvatting van het rapport vind u hier.

Update: op 21 december 2018 heeft minister Ollongren in een schriftelijke reactie laten weten de zorgen van DINGtiid te delen. Zij raadt DINGtiid aan om deze zorgen kenbaar te maken bij de Raad van Europa.