DINGtiid, het orgaan voor de Friese taal, kijkt met een goed gevoel terug op een productief 2018. Een hoogtepunt vorig jaar was het adviseren rondom de nieuwe Bestuursafspraak Friese Taal en Cultuur (BFTK) 2019-2023. DINGtiid heeft waardering voor de langetermijnambities voor het Fries in de nieuwe BFTK, maar wijst wel op het belang van de juiste processen. Daarnaast heeft DINGtiid zijn zorgen geuit over de hoge rapportagedruk bij de Raad van Europa en de zorgelijke situatie bij de Fryske Akademy.
De kerntaak van DINGtiid is het adviseren van zowel Rijk als provincie over de positie en gelijkberechtiging van het Fries. In 2018 heeft DINGtiid Rijk en provincie geadviseerd over de nieuwe BFTK. Minister Ollongren van BZK kwam op 30 november 2018 naar Fryslân om met commissaris van de Koning Brok en gedeputeerde Poepjes de nieuwe BFTK te ondertekenen. In deze BFTK zijn de ambities uitgesproken voor de positie van het Fries in 2030. DINGtiid heeft waardering voor die ambities, omdat met het jaar 2030 een concreet koerspunt wordt gesteld. Deze kunnen volgens DINGtiid echter alleen worden behaald als Rijk en provincie goed sturen op de doelen die in de BFTK zijn opgenomen. Ook is het volgens DINGtiid belangrijk om met het veld in gesprek te blijven.
DINGtiid heeft in 2018 twee onderzoeken naar de positie van het Fries afgerond. Voor die onderzoeken is in 2017 opdracht gegeven aan het Mercator Kenniscentrum voor Meertaligheid en Taalleren. Het eerste onderzoek was naar aanleiding van de adviesvraag van de provincie: bestaat bij gemeentelijke herindelingen voldoende aandacht voor het Fries? Hierbij is onderzocht welke rol de Friese taal speelt in vier gemeentelijke fusieprocessen. Geconcludeerd wordt dat Fries taalbeleid gemiddeld gezien eerder zwakker dan sterker wordt bij gemeentelijke herindelingen. Gedeputeerde Poepjes nam het rapport 18 oktober 2018 in ontvangst.
Het tweede onderzoek was naar aanleiding van een adviesvraag van de provincie: welke lessen kunnen worden geleerd uit de vijf rapportagecycli die sinds 1996 hebben plaatsgevonden in het kader van het Europees Handvest voor regionale of minderheidstalen? Een van de conclusies uit dit rapport is dat het Rijk met de Raad van Europa tot een efficiëntere wijze van rapporteren zou moeten komen. DINGtiid heeft zijn zorgen geuit bij minister Ollongren. In een schriftelijke reactie heeft zij laten weten deze zorgen te delen. Minister Ollongren raadt DINGtiid aan om de Raad van Europa hierover te informeren.
DINGtiid heeft eind 2018 aan onderzoeksbureau Partoer de opdracht verleend om een nulmeting betreffende de inzet voor het Fries bij gemeenten uit te voeren, als vervolgonderzoek naar het Fries bij gemeentelijke herindelingen. De resultaten van dat onderzoek zullen in 2019 klaar zijn. Verder is DINGtiid gestart met een ‘case study’ naar het gebruik van het Fries door non-culturele beleidsorganen die aan het Rijk gelieerd zijn en Fryslân tot hun werkgebied rekenen.
Als reactie op de nieuwe BFTK heeft DINGtiid ook zijn zorgen geuit over de kennisinfrastructuur van het Fries. Naar aanleiding van de problemen bij de Fryske Akademy en de onzekerheid betreffende de financiering van de opleiding Fries aan de Rijksuniversiteit Groningen, vraagt DINGtiid aandacht voor de inrichting van de kennisinfrastructuur rondom de Friese taal. Specifiek hierover zal DINGtiid een advies voorbereiden.