Er zijn veel instellingen die onderzoek doen naar de Friese taal, zoals de Fryske Akademy, de Afûk en Tresoar. Daarnaast kun je Fries studeren aan NHL Stenden en de universiteiten van Groningen en Amsterdam. Samen vormen zulke organisaties het “kennisveld”. Maar het zijn nog teveel eilandjes; de samenwerking kan beter. Activiteiten worden nauwelijks op elkaar afgestemd en regelmatig zijn de verschillende organisaties elkaars concurrent voor subsidies. Er ontbreekt een duidelijke focus op hoe het Fries en de kennis daarover zich moeten ontwikkelen.
Dat lijkt zich te wreken, want er zijn steeds minder studenten Fries. In het voortgezet onderwijs kiezen weinig leerlingen Fries als eindexamenvak. Ook zijn er te weinig docenten. Op de Friese onderzoeksinstellingen is er bovendien een gebrek aan jong talent. De doorstroom stagneert hierdoor en innovatie blijft uit. Al met al komt op deze manier de toekomst van het Fries in gevaar. Hoe kun je die trend doorbreken? Het goede nieuws is dat er wel veel behoefte is aan kennis over het Fries. Ook zijn er vanuit rijk en provincie middelen beschikbaar.
DINGtiid stelt voor dat de kennisinstellingen samenwerken in een vast en onafhankelijk aanspreekpunt: een centraal overlegorgaan waarin alle kennis over het Fries samen kan komen. Iedereen met vragen over de Friese taal kan hier terecht. Of het nu gaat om overheden, particulieren, scholen of ondernemers.
In dit vaste ‘kennisberaad’ zijn alle onderzoeksinstituten en instellingen vertegenwoordigd, die het Fries als taal bestuderen en de kennis erover verspreiden. Binnen dit beraad worden onderling afspraken gemaakt over fundamenteel en toegepast onderzoek. Verder moet er een duidelijk gezamenlijk doel zijn, zodat er meer samenhang komt tussen de diverse projecten.
Dit kennisberaad moet er ook voor zorgen dat er genoeg jong talent in- en doorstroomt in de kennissector. Talentvolle personen zouden bijvoorbeeld trainee kunnen worden bij meerdere organisaties die zich richten op onderwijs, wetenschappelijk onderzoek of toepassing van de Friese taal. Zo bevorder je dynamiek en innovatie.
Bij dit aanspreekpunt kunnen diverse maatschappelijke partners zich aansluiten. Ze vormen een klankbord voor de onderzoeks- en onderwijsinstellingen. Ook kunnen ze kennis delen over hoe ze het Fries in hun eigen organisatie kunnen gebruiken. Hierdoor wordt de taal versterkt en ontstaat er meer draagvlak voor het Fries.
DINGtiid bracht begin 2020 een werkbezoek aan Galicië, een autonome regio in Spanje, waar een Galicische Cultuurraad bestaat. Deze raad is ook voor de taal een vast aanspreekpunt voor overheden. Het heeft in Galicië bijgedragen aan de trots op de taal en geschiedenis. Ook is daar gebleken dat de gemeenschap profijt kan hebben van de taal, omdat die economisch nut heeft en tot nieuwe banen kan leiden.
Lees hier het Nederlandstalige adviesrapport ‘Op zoek naar nieuwe dynamiek’
Lees hier het Friestalige adviesrapport ‘Op ‘e syk nei nije dynamyk’
Lees hier de (Friestalige) reactie van provincie Fryslân op onze adviesnotitie (16-06-2021)
" />
Staat het gebruik van de Friese taal onder druk? Dat zou zomaar kunnen. Zeker is dat veel organisaties die kennis over het Fries vergaren en verspreiden het moeilijk hebben. Dat draagt bij aan de onzekerheid over de toekomst van het Fries. Er moet daarom beter worden samengewerkt om de kennis over de Friese taal te bundelen en te ontwikkelen. Hiervoor pleit DINGtiid, adviesorgaan voor de Friese taal, in zijn rapport ‘Op zoek naar nieuwe dynamiek’. In dit adviesrapport wordt geschetst hoe de kennisinfrastructuur van het Fries kan worden verstevigd. DINGtiid sprak hiervoor met bestuurders, wetenschappers en andere professionals uit het Friese kennisveld. Dinsdag 1 december kregen gedeputeerden De Rouwe en Poepjes van provincie Fryslân het rapport overhandigd.
Er zijn veel instellingen die onderzoek doen naar de Friese taal, zoals de Fryske Akademy, de Afûk en Tresoar. Daarnaast kun je Fries studeren aan NHL Stenden en de universiteiten van Groningen en Amsterdam. Samen vormen zulke organisaties het “kennisveld”. Maar het zijn nog teveel eilandjes; de samenwerking kan beter. Activiteiten worden nauwelijks op elkaar afgestemd en regelmatig zijn de verschillende organisaties elkaars concurrent voor subsidies. Er ontbreekt een duidelijke focus op hoe het Fries en de kennis daarover zich moeten ontwikkelen.
Dat lijkt zich te wreken, want er zijn steeds minder studenten Fries. In het voortgezet onderwijs kiezen weinig leerlingen Fries als eindexamenvak. Ook zijn er te weinig docenten. Op de Friese onderzoeksinstellingen is er bovendien een gebrek aan jong talent. De doorstroom stagneert hierdoor en innovatie blijft uit. Al met al komt op deze manier de toekomst van het Fries in gevaar. Hoe kun je die trend doorbreken? Het goede nieuws is dat er wel veel behoefte is aan kennis over het Fries. Ook zijn er vanuit rijk en provincie middelen beschikbaar.
DINGtiid stelt voor dat de kennisinstellingen samenwerken in een vast en onafhankelijk aanspreekpunt: een centraal overlegorgaan waarin alle kennis over het Fries samen kan komen. Iedereen met vragen over de Friese taal kan hier terecht. Of het nu gaat om overheden, particulieren, scholen of ondernemers.
In dit vaste ‘kennisberaad’ zijn alle onderzoeksinstituten en instellingen vertegenwoordigd, die het Fries als taal bestuderen en de kennis erover verspreiden. Binnen dit beraad worden onderling afspraken gemaakt over fundamenteel en toegepast onderzoek. Verder moet er een duidelijk gezamenlijk doel zijn, zodat er meer samenhang komt tussen de diverse projecten.
Dit kennisberaad moet er ook voor zorgen dat er genoeg jong talent in- en doorstroomt in de kennissector. Talentvolle personen zouden bijvoorbeeld trainee kunnen worden bij meerdere organisaties die zich richten op onderwijs, wetenschappelijk onderzoek of toepassing van de Friese taal. Zo bevorder je dynamiek en innovatie.
Bij dit aanspreekpunt kunnen diverse maatschappelijke partners zich aansluiten. Ze vormen een klankbord voor de onderzoeks- en onderwijsinstellingen. Ook kunnen ze kennis delen over hoe ze het Fries in hun eigen organisatie kunnen gebruiken. Hierdoor wordt de taal versterkt en ontstaat er meer draagvlak voor het Fries.
DINGtiid bracht begin 2020 een werkbezoek aan Galicië, een autonome regio in Spanje, waar een Galicische Cultuurraad bestaat. Deze raad is ook voor de taal een vast aanspreekpunt voor overheden. Het heeft in Galicië bijgedragen aan de trots op de taal en geschiedenis. Ook is daar gebleken dat de gemeenschap profijt kan hebben van de taal, omdat die economisch nut heeft en tot nieuwe banen kan leiden.
Lees hier het Nederlandstalige adviesrapport ‘Op zoek naar nieuwe dynamiek’
Lees hier het Friestalige adviesrapport ‘Op ‘e syk nei nije dynamyk’
Lees hier de (Friestalige) reactie van provincie Fryslân op onze adviesnotitie (16-06-2021)