Adviesbrief ‘Stel snel practoraat Fries en meertaligheid in voor het mbo’

15/12/2023

Stel op korte termijn een practoraat Fries en meertaligheid in voor het mbo. Dat is een van de eerste aanbevelingen die DINGtiid doet aan minister De Jonge (BZK) en minister Dijkgraaf (OCW) als reactie op hun adviesverzoek over Fries in het mbo.

Op 8 december 2022 nam de Tweede Kamer de motie van Van der Molen & Bevers aan over het Fries in het mbo. Het Rijk vroeg DINGtiid vervolgens in een adviesverzoek om hier verder onderzoek naar te doen. De eerste bevindingen zijn gedeeld met minister De Jonge en minister Dijkgraaf. Een verdiepend onderzoek staat gepland voor 2024/2025.

Anders dan in de Wet Primair Onderwijs (WPO) en de Wet Voortgezet Onderwijs (WVO) zijn er in de WEB (Wet Educatie en Beroepsonderwijs) geen wettelijke bepalingen voor het onderwijs in het Fries in het beroepsonderwijs aangebracht. De WEB biedt in artikel 7.1.1.b wel ruimte om naast het Nederlands een andere taal te gebruiken.

Ontwikkelingen Fries in het mbo
In het mbo is een groeiend besef van het belang van het Fries in de beroepspraktijk. Al langere tijd bieden de opleidingen binnen het domein Zorg en Welzijn een keuzedeel Fries aan (240 uur). Sinds 2021 bestaat Wy binne mbû, een breed samenwerkingsverband tussen de mbo-instellingen Aeres en Firda en taalbevorderingsinstituut Afûk, als onderdeel van Taalplan Frysk 2030. Wy binne mbû is o.a. actief op het gebied van de ontwikkeling van een gezamenlijke onderwijsvisie met betrekking tot taalleren, het formuleren van taalbeleid en het realiseren van onderwijsprogramma’s op diverse terreinen met betrekking tot Fries en meertaligheid in Fryslân. Onder hun activiteiten valt ook het verkennen van mogelijkheden voor een keuzedeel Fries in andere beroepsopleidingen.

Foto: Tryntsje Nauta

Aanbevelingen
DINGtiid kan op dit moment al twee aanbevelingen doen om de positie van het Fries in het mbo te versterken.

• Als eerste rechtvaardigen de huidige praktijk en ambitie binnen het mbo de rijksoverheid om art. 8.1.d onderdeel iii van het Europees Handvest te ondertekenen en zo een reeds bestaande situatie te bestendigen. DINGtiid beveelt het Rijk dan ook aan om dit onverwijld te doen in reactie op de aanbevelingen daartoe in het kader van de evaluatie door de Committee of Experts over de toepassing door Nederland van de verplichtingen in het Europees Handvest.
• Verder is uit onze besprekingen en observaties tot nu toe duidelijk geworden dat de instelling van een Practoraat ‘Meertaligheid en Geletterdheid in het mbo’, zoals hierboven beschreven, de hoogste prioriteit heeft. Indien aandacht voor het Fries afdoende geborgd is in de taakstelling, zal dit practoraat naar onze stellige overtuiging de positie van het Fries binnen het mbo sterk verbeteren. We raden de minister, en via deze ook de minister van OCW, dan ook aan om de instelling van zo’n practoraat als nuttig en wenselijk voor bescherming en bevordering van het Fries als bedoeld in het Europees Handvest aan te merken en dit op de kortst mogelijk termijn mogelijk te maken. Naar de overtuiging van DINGtiid is het de kortste klap om het gebruik van het Fries binnen het mbo al binnen zeer afzienbare tijd te bevorderen.

Vervolg

DINGtiid zal zijn verdiepende onderzoek starten en voltooien in de aankomende Werkprogrammaperiode (2024/2025). Uiteraard blijven we daarbij in nauw contact met zowel het mbo-veld als de betreffende ambtenaren, en zullen we tussendoor over onze voortgang rapporteren

Volledige (tweetalige) adviesbrief DINGtiid aan BZK en OCW (28 novimber 2023)

Reactie minister Dijkgraaf op mbo-advies (31 mei 2024)