Provincie Fryslân en Rijk stelden in 2021 de vraag aan DINGtiid hoe het kan dat zo’n 40 procent van de Friese kinderen geen toegang heeft tot Friestalige kinderopvang. Aanbod van de Friese taal in de voorschoolse periode is immers erg belangrijk voor de taalontwikkeling van kinderen tussen de 0 en 4 jaar. Hoe eerder het kind Fries meekrijgt, hoe sterker de taalontwikkeling. Te weinig input van het Fries kan leiden tot taalverlies. De kans bestaat zelf dat kinderen die het Fries thuis wel meekrijgen, toch hun thuistaal verliezen. Bovendien is er in deze sector sprake van een lagere positie van het Fries ten opzichte van het Nederlands – en dat hoort niet zo.
Zowel Provincie, Rijk als de Raad van Europa onderstrepen in hun afspraken en rapporten het belang van de doorgaande leerlijn voor het beschermen en bevorderen van het Fries: van peuter tot promovendus zou Fries moeten worden aangeboden. De voorschoolse fase is hierin een kwetsbare schakel omdat daar – anders dan in het PO en VO – geen wettelijke bevoegdheid ligt: kinderdagverblijven en kinderopvang zijn niet verplicht om Fries aan te bieden.
Gesprekken met partijen in het veld bevestigen eerdere constateringen en aanbevelingen van de Raad van Europa en het Rijk: de doorgaande leerlijn Fries moet worden bevorderd door het Fries in het voorschools onderwijs te versterken. Er bestaat echter geen draagvlak voor een wettelijke verplichting hiertoe. In het verlengde van eerdere adviezen van de Raad van Europa en het Rijk, adviseert DINGtiid daarom: maak in de komende jaren de voorschoolse fase in de doorgaande leerlijn tot prioriteit en toon beslissend leiderschap.
Met de volgende aanbevelingen van DINGtiid kan het Fries worden versterkt in het voorschools onderwijs en kan een bijdrage worden geleverd aan een sterkere doorgaande leerlijn:
Lees hier het volledige advies ‘Fries in de voorschoolse fase’
Lees hier de (Friestalige) begeleidende brief aan Provincie Fryslân
Lees hier de (tweetalige) begeleidende brief aan Rijk/BZK
Lees hier de (Friestalige) begeleidende brief aan Taalwetgemeenten
Op 13 april 2023 stuurde Provincie Fryslân een schriftelijke reactie op het advies ‘Fries in de voorschoolse fase’.
Op 15 augustus 2023 stuurde de minister van SZW een brief aan de Tweede Kamer.
De Friese taal kan een betere plek in kinderdagverblijven en kinderopvang krijgen als Rijk, Provincie Fryslân en gemeenten meer leiderschap tonen. Dat stelt DINGtiid in zijn advies over het Fries in de voorschoolse periode.
Provincie Fryslân en Rijk stelden in 2021 de vraag aan DINGtiid hoe het kan dat zo’n 40 procent van de Friese kinderen geen toegang heeft tot Friestalige kinderopvang. Aanbod van de Friese taal in de voorschoolse periode is immers erg belangrijk voor de taalontwikkeling van kinderen tussen de 0 en 4 jaar. Hoe eerder het kind Fries meekrijgt, hoe sterker de taalontwikkeling. Te weinig input van het Fries kan leiden tot taalverlies. De kans bestaat zelf dat kinderen die het Fries thuis wel meekrijgen, toch hun thuistaal verliezen. Bovendien is er in deze sector sprake van een lagere positie van het Fries ten opzichte van het Nederlands – en dat hoort niet zo.
Zowel Provincie, Rijk als de Raad van Europa onderstrepen in hun afspraken en rapporten het belang van de doorgaande leerlijn voor het beschermen en bevorderen van het Fries: van peuter tot promovendus zou Fries moeten worden aangeboden. De voorschoolse fase is hierin een kwetsbare schakel omdat daar – anders dan in het PO en VO – geen wettelijke bevoegdheid ligt: kinderdagverblijven en kinderopvang zijn niet verplicht om Fries aan te bieden.
Gesprekken met partijen in het veld bevestigen eerdere constateringen en aanbevelingen van de Raad van Europa en het Rijk: de doorgaande leerlijn Fries moet worden bevorderd door het Fries in het voorschools onderwijs te versterken. Er bestaat echter geen draagvlak voor een wettelijke verplichting hiertoe. In het verlengde van eerdere adviezen van de Raad van Europa en het Rijk, adviseert DINGtiid daarom: maak in de komende jaren de voorschoolse fase in de doorgaande leerlijn tot prioriteit en toon beslissend leiderschap.
Met de volgende aanbevelingen van DINGtiid kan het Fries worden versterkt in het voorschools onderwijs en kan een bijdrage worden geleverd aan een sterkere doorgaande leerlijn:
Lees hier het volledige advies ‘Fries in de voorschoolse fase’
Lees hier de (Friestalige) begeleidende brief aan Provincie Fryslân
Lees hier de (tweetalige) begeleidende brief aan Rijk/BZK
Lees hier de (Friestalige) begeleidende brief aan Taalwetgemeenten
Op 13 april 2023 stuurde Provincie Fryslân een schriftelijke reactie op het advies ‘Fries in de voorschoolse fase’.
Op 15 augustus 2023 stuurde de minister van SZW een brief aan de Tweede Kamer.